„Przywrócić dobre imię”
25 maja 2023 r. Sąd Najwyższy ostatecznie uniewinnił Wincentego Witosa i innych skazanych w procesie brzeskim. Można śmiało podsumować decyzję Sądu Najwyższego jako sprawiedliwość dziejową.
Po 90 latach uniewinnił Wincentego Witosa i dziewięciu historycznych liderów Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiego Stronnictwa Ludowego, którzy w latach 1932-33 zostali skazani w tzw. procesie brzeskim. Dla przypomnienia- proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie. Odbyło się ponad 50 rozpraw. 13 stycznia 1932 r. zapadły wyroki. Dubois, Ciołkosz, Mastek, Pragier i Putek skazani zostali na trzy lata więzienia, Lieberman, Barlicki i Kiernik na dwa i pół roku, Bagiński na dwa lata, a Witos na półtora roku. Wyrok brzeski był hańbą, bo uciszono w ten sposób opozycję antysanacyjną. Był to przykład instrumentalnego wykorzystania prawa i sądów do prześladowania i zastraszenia przeciwników politycznych. Było to nadużycie prawa przez rządzącą sanację. Po wybuchu II wojny światowej wszystkich objęła amnestia prezydenta Władysława Raczkiewicza, która nie oznaczała jednak całkowitej rehabilitacji i formalnego uniewinnienia. Kwestia rehabilitacji skazanych w procesie brzeskim była przedmiotem wielu interpelacji poselskich podczas V i VI kadencji Sejmu RP. Po raz pierwszy taki wniosek złożyli posłowie PSL w 2005 roku. W późniejszych latach posłowie PSL jeszcze kilkakrotnie składali interpelację w tej sprawie. W 2020 r.do spray powrócił ówczesny rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar, który złożył kasację zmierzająca do uniewinnienia skazanych w „procesie brzeskim”.
Orzeczenie z 25 maja 2023 r. stanowi zadośćuczynienie dla skazanych poprzez rehabilitację i uniewinnienie- choćby symboliczne.
Ta sprawa powinna stanowić lekcję historii, dla nas wszystkich, na temat roli prawa i sądów i powinna też stanowić przestrogę przed pokusą zwalczania przeciwników politycznych za pomocą instrumentów państwa.
I. Palczewska
